1926 yılında Kırklareli, Lüleburgaz ilçesi, Ceylanköy’de doğan Mehmet Başaran Kepirtepe Köy Enstitüsü’nü (1943) ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nü bitirdi. Askerliğini yaparken Yedek- subay Okulu’ndan çavuşa çıkarılan şair askerlik sonrasında Balıkesir-Edremit Bölgesi’ne Gezici Başöğretmen olarak verildi. Tevfik İleri döneminde soruşturmalar geçirdi.

Adı Köy Enstitüleri’yle özdeşleştiği için sürekli izlendi, ilkokul öğretmenliğine verildi. İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü Sicil Bölümü Memurluğu, Folklor Bölümü’nde Eflatun Cem Güney’e yardımcılık (1956-1960) yaptı. 27 Mayıs 1960’ tan sonra ortaöğretime geçti. Kartal, Göztepe Ortaokulları’nda çalıştı. 1974 yılından sonra görevini 50.Yıl Tahran Lisesi’nde yazın öğretmeni olarak sürdürdü. 1979 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

İlk şiiri Köy Enstitüleri Dergisi'nde yayınlanan Mehmet Başaran'ın şiirleri daha sonra Adam Sanat, Gösteri, Kıyı, Varlık, Yansıma, Yazko Edebiyat, Yeditepe, Yeni Biçem, Yeni Ufuklar, Yücel gibi dergilerde yayınlandı. Köy edebiyatı hareketinin şiirdeki en önemli temsilcilerinden biri olan şair eserlerinde direnme ve umut duygularını, gözlem ve deneyimle beslenmiş köy yaşamını, köyde insan ilişkilerini, üretim, eğitim sorunlarını, siyasal yönetimin bozukluklarını gerçekçi bir yaklaşımla işledi.

27 Haziran 2015 tarihinde yaşama veda eden şairin naaşı doğduğu yer olan Ceylanköy’de toprağa verildi.

BAZI ESERLERİ:

Şiir:
Ahlat Ağacı (1953)
Nisan Haritası (1960)
Pıtraktı Memleket (1969)
Gök Ekin (1975)
Sis Dağının Başında Borana Bak Borana (1990)
Koca Bir Troya Dünya (1997)
Pir Sultan Ölür Ölür Dirilir (2009)

Anlatı:
Çarığımı Yitirdiğim Tarla (1955)
Elif Diye Bir Türkü (1976, öyküler)
Mehmetçik Mehmet (1978)
Yüreğin Sesi Zeytin Ülkesi (1983, öyküler)
Yasaklı (1987)
Hoşça Kal Dünya -  Deniz Başaran'dan Kalanlar (1990)
Aydınlanma Yolunda - Yuh Olsun Topunuza (2009)

Eğitim Üstüne:
Tonguç Yolu-Köy Enstitüleri (1974)
Özgürleşme Eylemi: Köy Enstitüleri (1990)
Sabahattin Eyüboğlu ve Köy Enstitüleri (1990)
Eğitim Emekçisi Ferit Oğuz Bayır (1992)
Büyük Aydınlanmacı -
Öğretmenim Hasan Ali Yücel (2009)

Dil Üstüne:
Dilim Dilim Ana Dilim (2002, TDD.yay.)

Çocuk:
Kuş Dili (1968)
Akça Kız (1970)
Yağmur Gelini (1975, masal şiir )
Boyalı lrmak (1979)
Keloğlan (2004)
Dostum Badem Ağacı (2008)

ÖDÜLLERİ:

- TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü (1970)
- Sabahattin Ali Öykü Ödülü (1973- ikincilik)
- Orhan Kemal Roman Ödülü (1979)
- Sabahattin Ali Kültür Günleri Onur Ödülü (1993)
- Rıfat Ilgaz Onur Ödülü (1990)
- Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü (1997)
- Truva Kültür Sanat edebiyat Ödülü (1998)


ŞİİRLERİ