23 Mart 1876 tarihinde Diyarbakır'da doğan Ziya Gökalp'in asıl adı Mehmet Ziya'dır. Eğitimine Diyarbakır'da başlayan şair 1896 yılında İstanbul'a giderek Baytar Mektebi'ne kaydını yaptırdı, buradaki öğrenimi sırasında Jön Türkler'den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı. Muhalif eylemleri nedeniyle 1898 yılında tutuklandı. Bir yıl cezaevinde kaldı.

Serbest bırakıldıktan sonra 1900 yılında Diyarbakır'a sürgüne gönderildi. 1908 yılına kadar Diyarbakır'da küçük memuriyetler yaptı. 2. nci Meşrutiyet'ten sonra İttihat ve Terakki'nin Diyarbakır şubesini kudu ve temsilcisi oldu. Peyman Gazete'sini çıkardı. 1909 yılında Selanik'te toplanan İttihat Terakki Kongresi'ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı. Bir yıl sonra, örgütün Selanik'teki merkez yönetim kuruluna üye seçildi. 1910 yılında kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadisi'nde sosyoloji dersleri verdi. Bir yandan da "Genç Kalemler" dergisini çıkardı.

1912 yılında Ergani Maden'den Meclis-i Mebusan'a seçildi, İstanbul'a taşındı. Türk Ocağı'nın kurucuları arasında yer aldı. Derneğin yayın organı "Türk Yurdu" başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası, İktisadiyat Mecmuası, İçtimaiyat Mecmuası, Yeni Mecmua'da yazılar yazdı. Bir yandan da Darülfünun-u Osmani'de (İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri verdi.

1. Dünya Savaşında Osmanlı'nın yenilmesinden sonra tüm görevlerinden alındı. 1919 yılında İngilizler tarafından Malta Adası'na sürgüne gönderildi. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır'a gitti, Küçük Mecmua'yı çıkardı. 1923 yılında Maarif Vekaleti Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı'na atandı, Ankara'ya gitti. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Diyarbakır mebusu olarak girdi.

Ulusçuluk ülküsünü yaymak için yaptığı çalışmalar ve yazdığı şiirlerle Millî Edebiyat akımının güçlenmesine büyük katkıda bulunan Ziya Gökalp 25 Ekim 1924 tarihinde, kısa süren bir hastalığın ardından yaşama veda etti ve İstanbul-Divanyolu'ndaki II Mahmud Türbesi haziresine defnedildi.

BAZI ESERLERİ:

Şiir:
Şaki İbrahim Destanı (1907)
Kızıl Elma (1914)
Yeni Hayat (1918)

Öykü-Masal-Piyes
Altın Işık (1923)

İnceleme:
Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918)
Türk Töresi (1923)
Türkçülüğün Esasları (1923)
Doğru Yol (1923)

Tarih:
Türk Medeniyet Tarihi (1926, ölümünden sonra)

ŞİİRLERİ