1921 yılında Florina'da (Yunanistan) doğan Necati Cumalı, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra ailesiyle birlikte Türkiye’ye göç ederek Urla’ya yerleşti. İlköğrenimini Urla'da, ortaöğrenimini İzmir Erkek Muallim Mektebi ve İzmir Atatürk Lisesi'nde yapan şair yüksek öğrenimini Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı.(1941)
Mezun olduktan sonra Ankara'da Toprak Mahsulleri Ofisi'nde çalışmaya başladı. (1941-1942) Daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nde çalışmaya başlayan Cumalı 1943 yılında askerlik hizmetini yapmak üzere görevinden ayrıldı. Askerden döndükten sonra Urla ve İzmir'de avukatlık ve memurluk yaptı. (1945-1957) Sonra Türkiye'nin Paris Büyükelçiliği Basın Ateşesi olarak (1957-1959) ardından da İstanbul Radyosu'nda redaktör olarak çalıştı. (1959-1963) 1963 yılından itibaren hayatını yazarak kazanmaya başlayan Necati Cumalı, 1970 yılında İstanbul'a taşındı ve yaşamını roman ve oyun yazarlığı yaparak sürdürdü.
İlk şiiri 1939 yılında Urla Halk Evi'nin yayın organı olan Ocak dergisinde yayınlanan Necati Cumalı, daha sonra Varlık, Servet-i Fünun, Uyanış, Yeni İnsanlık, Küllük dergilerinde yazdı. İlk şiir kitabı Kızılçullu Yolu 1943 yılında çıktı. Garip şiirinin havasını taşıyan bu şiirlerden sonra 1945 yılında daha çok toplum sorunlarını işleyen şiirlerini içeren Harbe Gidenin Şarkıları kitabını yayınladı. Şiirlerinde genellikle küçük insan olarak adlandırılan, dar gelirli, sıradan orta tabaka insanının yaşama sevincini ve duyarlılığını yalın bir dille anlatan şair bir yandan da edebiyatın diğer alanlarında ürünler verdi.
Bazı öykü ve romanları sinema ve tiyatroya da uyarlanan Necati Cumalı yakalandığı amansız hastalıktan kurtulamayarak 10 Ocak 2001 tarihinde İstanbul'da yaşama veda etti ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi. 2014 yılından beri şairin adına Urla Belediyesi tarafından dönüşümlü olarak şiir, öykü, roman ve oyun dallarında Necati Cumalı Edebiyat Ödülleri düzenlenmektedir.
BAZI ESERLERİ:
Şiir:
Kızılçullu Yolu (1943)
Harbe Gidenin Şarkıları (1945)
Yağmurlu Deniz (1968)
Aç Güneş (Bütün şiirleri, 1980)
Bozkırda Bir Atlı (1981)
Yarasın Beyler (1982).
Öykü:
Yalnız Kadın (1955)
Susuz Yaz (1962)- Filmi yapıldı
Ay Büyürken Uyuyamam (1969) - Filmi yapıldı
Makedonya 1900 (1976)
Dilâ Hanım (1978) - Filmi yapıldı
Aylı Bıçak (1981).
Roman:
Tütün Zamanı (1959)- Zeliş adıyla, 1971
Yağmurlar ve Topraklar (1973)
Acı Tütün (1974)
Aşk da Gezer (1975)
Viran Dağlar (1994)
Oyun:
Boş Beşik - (1949) - Filmi yapıldı
Derya Gülü (1963)
Yaralı Geyik (1981)
Vatan Diye Diye (1990)
Devetabanı (1992)
Deneme:
Niçin Aşk (1971)
Senin İçin Ey Demokrasi (!976)
Etiler Mektubu (1982)
Niçin Af? (1989)
Ulus Olmak (Atatürk Denemeleri, 1995)
İnceleme:
Muzaffer Tayyip Uslu, Şiirleri, Yazıları ve Kendisi
için Yazılanlar (1956)
Guillaume Apollinaire, Yaşamıi Sanatı ve Şiirleri (1986)
ÖDÜLLERİ:
1957 Sait Faik Hikaye Armağanı (Değişik Gözle)
1969 Türk Dili Kurumu Şiir Ödülü (Yağmurlu Deniz)
1970 Sait Faik Hikaye Armağanı (Makedonya 1900)
1984 Yeditepe Şiir Ödülü (Bütün Şiirleri I)
1995 Yunus Nadi Ödülü (Viran Dağlar)
1995 Orhan Kemal Ödülü (Viran Dağlar)
1995 1. Ömer Asım Aksoy Ödülü (Viran Dağlar)
2000 Tiyatro Yazarlar Derneği Onur Ödülü
(Türk tiyatrosuna katkılarından dolayı)
2001 P.E.N Yazarlar Derneği Şiir Büyük Ödülü
ŞİİRLERİ