Osmanlı İmparatorluğu'nu "hasta adam" olarak gören sömürgeci Batılı devletler, gizli anlaşmalarla Anadolu'yu aralarında paylaşıyorlardı. Güney illeri Fransızlara, Akdeniz İtalyanlara, Karadeniz İngilizlere ve Ege Yunanlılara düşmüştü. Ruslar ise Doğu illerimize saldırmıştı.
1900'lerin başlarıydı. Sayısız cephede çarpışan, uzun süren savaşlar ve yetersiz imkanlar nedeniyle bitkin düşen Türk milleti, bu zorlu şartlara uzun süre direndi. Ancak Anadolu'da ne yiyecek, ne giyecek, ne silah ne de savaşacak erkek kalmıştı. Kadınlar, çocuklar ve yaşlılar bile kazma kürekle düşmana karşı koymak zorunda kalmıştı. Bu en zorlu yıllarda Ruslar, içimizdeki hainlerle birlikte Doğu illerimize saldırdı. Bu zulme karşı amansız bir mücadele verildi ve pek çok insanımız şehit oldu.
İşte bu şehit veren yörelerden biri de Van ve Bitlis'ti. Bu bölgelerde ölümüne bir direniş yaşandı. Şehit düşenlerin yanı sıra, hayatta kalanlar düşman eline düşmemek için çoluk çocuk, hasta, yaşlı demeden iç bölgelere göç etti. Şehirler adeta harabeye dönmüştü. Bitlis de Rus işgali sırasında bir harabe şehre dönmüştü.
Beş Minare
Bitlis'ten düşman çekildikten sonra, savaşta yaralanan ve perişan halde göç eden bir baba ile oğlu, Bitlis'e dönmek üzere yola çıktılar. Şehre hakim Dideban Dağı eteğine geldiklerinde, babası şehirde bir canlı kalıp kalmadığını öğrenmesi için oğlunu önden gönderdi. Baba hasta ve bitkin bir halde beklerken, bir süre sonra oğlu geri döndü ve uzaktan şöyle seslendi:
"Baba, şehirde yaşama dair hiçbir iz yok; Bitlis'te sadece beş tane minare ayakta kalmış, geriye kalan her şey harap olmuş..."
Bu sözleri duyan baba adeta yıkıldı. Tüm sevdikleri, anıları, evi barkı, yeri yurdu bu topraklarda kalmıştı. Olduğu yere diz çöktü ve oğlunu yanına çağırarak kanlı gözyaşları içinde bu ağıdı yaktı:
BİTLİS’TE BEŞ MİNARE
Bitlis’te beş minare, beri gel oğlan beri gel.
Yüreğim dolu yare, beri gel oğlan beri gel.
İstedim yanan gelim, beri gel oğlan beri gel.
Cebimde yok beş pare, beri gel oğlan beri gel…
Tüfengim dolu saçma, beri gel oğlan beri gel.
Kaçma sevdiğim kaçma, beri gel oğlan beri gel.
Doksan dokuz yarem var, beri gel oğlan beri gel.
Bir yare de sen açma, beri gel oğlan beri gel
(Yöresi: Bitlis; kaynak kişi: Mehmet KARAKAŞ; derleyen: Merdan GÜVEN)
Not: Bitlis’teki beş minare, şehrin en önemli tarihi eserlerinden olan şu camileri ifade etmektedir: Şerefiye Camii, Kalealtı Camii, Meydan Camii, Ulu Camii ve Gökmeydan Camii.
Türküyü Yavuz Bingöl'den dinlemek için tıklayınız.
