TERKİB-İ BEND  IV 

(Açıklamalı)   

Bir katre içen çeşme-i pür-hûn-ı fenâdan,
Başın alamaz bir dahî bârân-ı belâdan.

Yokluk kanıyla dolu çeşmeden bir damla içen,
Bir daha belâ yağmurundan kurtulamaz.

Âsûde olam dersen eğer gelme cihâne,
Meydâne düşen kurtulamaz seng-i kazâdan.

Eğer mutlu olayım dersen dünyaya gelme,
[Çünkü] Dünyaya gelen ölüm  taşından kurtulamaz. 

Sâbit-kadem ol merkez-i me’mûn-ı rızâda,
Vâreste olup dâire-i havf u recâdan.

[Bunu] Cesaretle kabullenmekte ısrarlı ol (ayak dire). 
Korku ve yalvarma çemberinden kurtulmuş olarak.

Dursun kef-i hükmünde terâzû-yı adâlet,
Havfın var ise mahkeme-i rûz-ı cezâdan.

Kararlarında adalet terazisi elinde olsun,
Eğer mahşer gününde hesap vermekten korkuyorsan.

Her kim ki arar bû-yı vefâ tab’-ı beşerde,
Benzer ona kim devlet umar zıll-i hümâdan.

Kim insanın tabiatında vefa duygusu ararsa,
[O  kişi] Huma kuşunun gölgesinden fayda bekleyene benzer.

Bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez,
Bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan.

Talihsiz olanın bahçesine bir damlası düşmez,
Yağmur yerine inci ve mücevher yağsa gökten .

Erbâb-ı kemâli çekemez nâkıs olanlar,
Rencîde olur dîde-i huffâş ziyâdan.

Olgun olmayan kişiler fazilet sahibi kişilere katlanamaz,
[Nasıl ki] Yarasanın gözü ışıktan rahatsız olur.


Her âkıle bir derd bu âlemde mukarrer,
Râhat yaşamış var mı gürûh-ı ukalâdan?

Bu dünyada, her akıllı kişinin başında bir dert olmasına hükmedilmiştir,
Hiç akıllı insanlar topluluğundan olan rahat yaşamış biri var mı?


Halletmediler bu lûgazın sırrını kimse,
Bin kâfile geçti hükemâdan, fuzalâdan.

Bu bilmecenin sırrını hiç kimse çözemedi,
Bu dünyadan binlerce faziletli kişi ve bilgin geçti [de].


Kıl san’at-ı üstâdı tahayyürle temâşâ,
Dem urma, eğer ârif isen çûn ü çirâdan.

Sanatkârın sanatını hayranlıkla seyret,
Eğer bilgili bir kişi isen, nedeni ve niçini üzerinde durma. 

İdrâk-i me’âlî bu küçük akla gerekmez,
Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez.

Yüce anlamları kavramak bu küçük akıl için gerekmez,
Çünkü bu terazi o kadar ağırlığı tartmaz.

Ziya Paşa
(  1825 - 1880   )


Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II, S. 17,
 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları 



Bu şiiri sesli izlemek için tıklayınız.