TERKİB-İ BEND IX 

(Açıklamalı)   

Pek rengine aldanma felek eski felekdir,
Zîrâ feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönekdir.

Dünyanın rengine pek aldanma, dünya yine eski dünyadır,
Çünkü dünyanın uygunsuz tabiatı dönektir.

Yâ bister-i kemhâda, yâ vîrânede cân ver,
Çün bây ü gedâ hâke berâber girecekdir.

İster ipekle döşenmiş yatakta, ister harap bir evde can ver,
Çünkü zenginlerle fakirler toprağa aynı şekilde [eşit] girecektir.

Allah’a sığın şahs-ı halîmin gazabından,
Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pekdir.

Allah'a sığın uysal kişinin öfkesinden,
Çünkü yumuşak huylu atın çiftesi serttir.

Yakdı nice cânlar o nezâketle tebessüm,
Şîrin dahi kasd etmesi câna gülerekdir.

O kibarca gülümseme nice canları yaktı,
Aslanın can alması da gülerek olur.

Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma?
Zer-dûz pâlân ursan eşek yine eşekdir.

Özü kötü olan insanlara hiç giydiği üniforma [makam, yetki] soyluluk verir mi?
Altından yapılmış semer vursan eşek yine eşektir.

Bed-mâye olan anlaşılır meclis-i meyde,
İşret güher-i âdemi temyîze mihekdir.

Mayası kötü olan içki meclisinde belli olur,
İçki insanın cevherini [özünü] ortaya çıkaran [ayırdeden] bir işarettir.

Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdîr,
Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötekdir.

Nasihat ile yola gelmeyeni azarlamak gerekir,
Azar ile uslanmayının [ise] hakkı dayaktır. 

Nâ-dânlar eder sohbet-i nâ-dânla telezzüz,
Dîvânelerin hem-demi dîvâne gerekdir.

Cahiller cahillerin sohbetinden zevk alır,
Çılgınların yakın arkadaşlarının da çılgın olması gerekir.

Afv ile mübeşşer midir ashâb-ı merâtib?
Kânûn-ı cezâ âcize mi hâs demekdir?

Makam mevki sahibi olanlar af ile müjdelenmişler midir,
Ceza kanunu aciz olanlara mı mahsustur?

Milyonla çalan mesned-i izzetde ser-efrâz,
Bir kaç guruşu mürtekibin câyı kürekdir.

Milyonla çalan yüksek makamda başı dik dolaşır[ken]
Birkaç kuruşu zimmetine geçirenin cezası kürek mahkûmu olmaktır.

Îmân ile dîn akçedir erbâb-ı gınâda, 
Nâmûs u hamiyyet sözü kaldı fukarâda.

İnanç ve din zenginlerde akçe oldu,
Namus ve hamiyyet [namusu korumak için gösterilen gayret] sözü fakirlerde kaldı.

Ziya Paşa
(  1825 - 1880   )




Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II, S. 20-21,
 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları